Καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός συνεχίζει να αναδιαμορφώνει την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ), οι μαθητές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ενός ταχέως μεταβαλλόμενου μαθησιακού περιβάλλοντος. Από τη σκοπιά των φοιτητών ΕΕΚ, η ψηφιοποίηση εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων νέων περιβαλλόντων μάθησης, εργαλείων ψηφιακής επικοινωνίας και ενσωμάτωσης προγραμμάτων λογισμικού και ψηφιακού εξοπλισμού ειδικά για τα επαγγέλματά τους (Pulkkinen, 2023).
Οι μαθητές γενικά θεωρούν την ψηφιοποίηση ως μια θετική εξέλιξη που ενισχύει την μαθησιακή τους εμπειρία. Η διαθεσιμότητα ψηφιακών εφαρμογών και εργαλείων έχει κάνει την απόκτηση γνώσης πιο προσιτή και διαχειρίσιμη. Οι Koramo, Brauer και Jauhola (2018) μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές της ΕΕΚ αξιολόγησαν την κατάσταση και τον αντίκτυπο της ψηφιοποίησης. Στη μελέτη τους, πολλοί μαθητές αναφέρουν ότι η εύρεση και η ανάκτηση πληροφοριών είναι πλέον σημαντικά ευκολότερη και ότι η ικανότητα διαχείρισης εργασιών που σχετίζονται με τη μελέτη έχει βελτιωθεί. Επιπλέον, η ευελιξία που προσφέρει η ψηφιακή μάθηση είναι μια από τις πιο εκτιμώμενες πτυχές, καθώς επιτρέπει στους μαθητές να εξισορροπούν τις σπουδές τους με άλλες ευθύνες ζωής πιο αποτελεσματικά. Με τα ψηφιακά εργαλεία, οι μαθητές μπορούν να παρακολουθούν την πρόοδό τους πιο στενά, γεγονός που συμβάλλει σε μια πιο εξατομικευμένη και αυτοκατευθυνόμενη μαθησιακή εμπειρία. Επιπλέον, οι δεξιότητες που αναπτύσσουν μέσω της χρήσης ψηφιακών λύσεων θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές τόσο για τη μάθηση στο χώρο εργασίας όσο και για τη μελλοντική τους σταδιοδρομία (Koramo, Brauer, & Jauhola, 2018).
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι μαθητές ενθουσιασμένοι με την ψηφιακή στροφή. Οι Koramo, Brauer και Jauhola (2018) διαπίστωσαν ότι μια αξιοσημείωτη ομάδα μαθητών ΕΕΚ εξέφρασε ανησυχίες ότι η ψηφιοποίηση μπορεί να τους απομακρύνει από τους δασκάλους τους, με κάποια αίσθηση ότι υπερτονίζεται σε βάρος της πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδρασης. Αυτοί οι μαθητές υποστηρίζουν ότι ενώ τα ψηφιακά εργαλεία είναι χρήσιμα, δεν θα πρέπει να αντικαταστήσουν πλήρως τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας, τις οποίες εξακολουθούν να βρίσκουν πολύτιμες για την οικοδόμηση σχέσεων και τη συμμετοχή σε βαθύτερη μάθηση (Koramo, Brauer, & Jauhola, 2018).
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρεάζει επίσης τον παραδοσιακό ρόλο των εκπαιδευτικών, ο οποίος, με τη σειρά του, επηρεάζει τους μαθητές. Με τον πλούτο των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο, οι μαθητές μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση σε λεπτομερείς γνώσεις για σχεδόν οποιοδήποτε θέμα ανεξάρτητα, συχνά μέσω πλατφορμών όπως το YouTube. Αυτή η αλλαγή προκαλεί τους εκπαιδευτικούς να προχωρήσουν πέρα από τον ρόλο των παρόχων γνώσης και αντί να υιοθετήσουν τους ρόλους των συμβούλων και των προπονητών. Σε αυτό το νέο παράδειγμα, οι δάσκαλοι σχεδιάζουν ασκήσεις που οι μαθητές ολοκληρώνουν ανεξάρτητα χρησιμοποιώντας ψηφιακά βοηθήματα, τα οποία προάγουν την αυτοκατευθυνόμενη μάθηση και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο εξουσιοδοτεί τους μαθητές να αναλάβουν τη μάθησή τους, αλλά επιτρέπει επίσης να χρησιμοποιηθεί ο χρόνος στην τάξη πιο αποτελεσματικά για προβληματισμό, συζήτηση και πρακτική εφαρμογή της γνώσης (Kamsker & Slepcevic-Zach, 2021).
Καθώς οι ψηφιακές δεξιότητες γίνονται όλο και πιο σημαντικές, η ανάπτυξη των Επαγγελματικών Ψηφιακών Προφίλ (PDP) αναδεικνύεται ως ένα ευεργετικό εργαλείο τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Οι PDP μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση των ψηφιακών δεξιοτήτων, στην προσαρμογή των μαθημάτων κατάρτισης σε συγκεκριμένα προφίλ εργασίας και στην αξιολόγηση της καταλληλότητας των ατόμων για συγκεκριμένους ρόλους. Ωστόσο, η δημιουργία αυτών των προφίλ θέτει προκλήσεις, όπως ο χρόνος που απαιτείται για τη δέσμευση πολλών ενδιαφερομένων και η ανάγκη ευθυγράμμισης ψηφιακών ικανοτήτων ειδικών για το επάγγελμα με ευρύτερα πλαίσια όπως το DigComp (Herrero et al., 2024).
Συμπερασματικά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός στην ΕΕΚ παρουσιάζει ευκαιρίες και προκλήσεις από την οπτική γωνία του μαθητή. Ενώ πολλοί μαθητές ενστερνίζονται την ευελιξία και τις βελτιωμένες ευκαιρίες μάθησης που προσφέρει η ψηφιοποίηση, άλλοι είναι επιφυλακτικοί για να χάσουν τα ανθρώπινα στοιχεία της εκπαίδευσης. Καθώς η ΕΕΚ συνεχίζει να εξελίσσεται, η εύρεση μιας ισορροπίας μεταξύ ψηφιακών εργαλείων και παραδοσιακών μεθόδων θα είναι το κλειδί για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές επωφελούνται από τις αλλαγές.
Παραπομπές:
Findeisen, S., & Wild, S. (2022). Γενικές ψηφιακές ικανότητες αρχάριων ασκουμένων στην εμπορική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Εμπειρική Έρευνα στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, 14(1), 2.
Herrero, C., Villar Onrubia, D., Cosgrove, J., Kluzer, S., Centeno, C., Castaño Muñoz, J., Romero Rodríguez, S., Moreno Morilla, C., Weikert García, L., Arroyo Sagasta, A., Zubizarreta Pagalday, A., Wisniewski, D. και Fabe, N., Εργαστήριο Digital Transformation of Vocational Education and Training (VET), Γραφείο Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, 2024, doi:10.2760/94528, JRC138603.
Kamsker, S., & Slepcevic-Zach, P. (2021). Η ψηφιακή αλλαγή της επαγγελματικής κατάρτισης και της επιχειρηματικής εκπαίδευσης: Τι χρειάζεται για να προετοιμαστούν οι μαθητές για τις μελλοντικές προκλήσεις της αγοράς εργασίας. International Journal for Business Education, 161(1), 6.
Koramo, M., Brauer, S., & Jauhola, L. (2018). Digitalisaatio ammatillisessa koulutuksessa. (Ψηφιοποίηση στην επαγγελματική εκπαίδευση) Φινλανδική Εθνική Υπηρεσία για την Εκπαίδευση, εκθέσεις και μελέτες 2018:9.
Pulkkinen, P. (2023). Ammatillisen koulutuksen digitalisaatio työnantajanäkökulmasta: kirjallisuuskartoitus. (Ψηφιοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης από τη σκοπιά του εργοδότη: Ανασκόπηση βιβλιογραφίας). Μεταπτυχιακή Διατριβή στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία, Σχολή Πληροφορικής. Πανεπιστήμιο Jyväskylä.
